Als ik mijn zelfverbruik van zonnestroom wil verhogen met een thuisbatterij, hoe groot moet die thuisaccu dan zijn? En hoeveel zonnestroom kan ik daardoor extra zelf in huis gebruiken?
Thuisbatterijen zijn volop in het nieuws. Door de terugleverkosten bij vaste en flexibele energiecontracten gaat het lonen om meer zonnestroom zelf te gebruiken. Zodra de salderingsregeling wordt afgeschaft, zal zelfverbruik nog meer voordeel opleveren. Een thuisbatterij kan helpen om je zelfverbruik te verhogen. Daarnaast ontlast je hiermee ook het stroomnet.
Hoe werkt een thuisbatterij?
Er zijn verschillende manieren om je thuisbatterij in te zetten:
- Je kan een thuisbatterij gebruiken om je zonnestroom op te slaan en op een later moment in huis te gebruiken.
- Als je een dynamisch contract hebt, kan je je batterij sturen op dynamische prijzen. Bijvoorbeeld: als ’s nachts de stroom goedkoop is, kan de batterij laden, zodat je deze stroom later op de dag kan gebruiken.
- Je kan je batterij laten aansturen op andere energiemarkten, zoals op onbalans, waar je vervolgens een vergoeding voor krijgt.
Vooral deze laatste optie belooft de laatste tijd korte terugverdientijden. Maar er is ook kritiek, want deze manier van sturing kan juist voor nieuwe problemen op het lokale net leiden, zo schrijft netbeheerder Enexis bijvoorbeeld in hun visie op de thuisbatterij. Hun advies: als je lokale netcongestie niet wilt verergeren, gebruik de thuisbatterij dan alleen voor de eerste twee opties: het verhogen van het zelfverbruik van je eigen zonnestroom en het slim inkopen met een dynamisch contract.
Stel dat ik een thuisbatterij wil om mijn zelfverbruik te verhogen, hoe groot moet zo’n batterij dan zijn, en hoeveel extra zelfverbruik levert het dan op?
Een thuisbatterij voor mijn zonnepanelen
Gemiddeld gebruikt een huishouden met zonnepanelen slechts 30% van deze zonnestroom direct zelf in huis. De overige 70% gaat dus naar het net. Voor ons klopte dit cijfer vorig jaar aardig: wij gebruikten 27% van onze zonnestroom in huis. Een thuisbatterij kan helpen om dit percentage omhoog te krijgen.
Welke thuisbatterij heb ik nodig?
Aan de hand van de data van mijn slimme meter kan ik een inschatting maken van hoeveel extra zelfverbruik een thuisbatterij mij op zou leveren.
Via de app van mijn p1-meter kan ik mijn meterstanden van vorig jaar downloaden. Zo weet ik voor elk kwartier hoeveel stroom we hebben verbruikt en teruggeleverd aan het net. Met deze data kan ik een batterij simuleren: als er in een kwartier stroom aan het net geleverd is, kan de batterij dit gebruiken om te laden zolang hij niet vol zit. Als er stroom verbruikt wordt, kan de batterij ontladen om in dit verbruik te voorzien zolang hij niet leeg is. Zo gaat de batterij alle kwartieren in het jaar bij langs.
Ik kan zo verschillende batterijen bekijken, met een capaciteit van 1 tot 10 kWh. Het vermogen dat de batterij kan leveren, hangt af van de capaciteit: zo neem ik aan dat een 1 kWh batterij een maximaal vermogen heeft van 1 kW, voor een 2 kWh batterij is dat 2 kW, enzovoort. Ook neem ik aan dat de batterij een efficiëntie heeft van 90%, dus voor elke 1 kWh die erin gaat, komt er maar 0,9 kWh weer uit.
Vorig jaar wekten onze panelen 3540 kWh op, waarvan we zonder thuisbatterij dus 27% direct in huis verbruikten. Ons totale verbruik was zo’n 2800 kWh. Hieronder is te zien hoe hoog ons percentage zelfverbruik zou zijn bij elk van deze batterijen:
De stap van een 5 kWh naar een 10 kWh batterij levert maar 3% extra zelfverbruik op
Groter levert steeds minder op
Hoe komt het dat een grotere batterij zo weinig extra oplevert? Door te kijken naar hoe dat zelfverbruik verdeeld is over de maanden, wordt dat duidelijk. Hieronder is te zien hoeveel van onze zonnestroom wij zelf in huis kunnen verbruiken met een 4 kWh thuisbatterij:
De stap van een 4 kWh naar een 5 kWh batterij levert slechts 65 kWh extra zelfverbruik op. De beperkende factor is in de winter dus het feit dat er zo weinig zonnestroom over is om nog van te laden: met een 4 kWh thuisbatterij zou in januari en december alle overtollige zonnestroom al in de batterij geladen kunnen worden. In november is er nog 6 kWh zonnestroom over. In deze drie maanden levert een grotere batterij dus maar enkele kWh extra zelfverbruik op.
’s Zomers is juist het verbruik de beperkende factor: omdat de zon lang schijnt, gaat veel verbruik al direct op zonnestroom. De batterij hoeft alleen ’s avonds en ’s nachts in het verbruik te voorzien, en voor de meeste dagen volstaat dan de 4 kWh batterij.
10 kWh, 100 kWh of 1000 kWh batterij
Met een 10 kWh zou ik in het voor- en najaar hoogstens af en toe een zwaarbewolkte dag extra overbruggen, maar daarna is ook deze batterij leeg, en is er maar weinig zonnestroom extra die deze batterij zou kunnen benutten. Daarom blijft het zelfverbruikpercentage steken op 59%.
De capaciteit moet heel veel groter worden om daadwerkelijk zonnestroom van de zomer naar de winter te verplaatsen: een 20 kWh thuisbatterij zou bijvoorbeeld slechts zorgen voor een zelfverbruikpercentage van 60% en bij een 100 kWh thuisbatterij is dit nog steeds maar 63%. Pas bij een 1000 kWh batterij is dit 85%.
Hoewel onze zonnepanelen op jaarbasis meer stroom opwekken dan we in huis verbruiken, is helemaal onafhankelijk worden van het net daarom ook niet haalbaar.
Thuisbatterij en milieu
Met een kleine batterij van een paar kWh kan ik mijn zelfverbruik dus al flink verhogen, maar ik zou dan alsnog 40-50% van mijn overtollige zonnestroom aan het net leveren. Het maken van een thuisbatterij is daarnaast ook heel belastend voor het milieu.
Als je op een milieuvriendelijke manier je zelfverbruik wilt verhogen, kun je volgens Milieu Centraal beter op zonnige momenten apparaten in huis aanzetten. Als je een elektrische boiler hebt, kan deze met een simpele tijdsklok misschien zo worden ingesteld dat hij op zonnestroom werkt. Een onzuinig apparaat aanschaffen om je zelfverbruik te verhogen, is dan weer geen goed idee.
De hoeveelheid zonnestroom die je zo extra kan verbruiken is wel beperkt. Als je een elektrische auto hebt, kan slim laden op zonnestroom wel een groot verschil maken.
Besparing op stroomrekening met de thuisbatterij
Stel dat ik een 4 kWh thuisbatterij zou nemen. Daarmee zou ik in een jaar 1000 kWh minder terugleveren aan het net, en hoef ik 900 kWh minder van het net te gebruiken. Omdat de batterij elk jaar wat capaciteit verliest, zal dit elk jaar wat minder worden.
Hoeveel dit bespaart op de stroomrekening, hangt natuurlijk erg af van de situatie en de stroomprijs. Nu de salderingsregeling er nog is, zou dit met een vast of flexibel energiecontract op jaarbasis zo’n € 100 aan terugleverkosten kunnen besparen.
Stel dat de salderingsregeling verdwenen is (en daarmee ook de terugleverkosten), de stroomprijs € 0,25 per kWh is en teruglevering € 0,07 per kWh oplevert, dan bespaart deze thuisbatterij (900 × 0,25 – 1000 × 0,07 =) € 155 op de stroomrekening in het eerste jaar. Dat wordt elk volgende jaar ietsje minder doordat de batterij ouder wordt. Stel dat deze batterij € 2000 euro kost, dan is de terugverdientijd met deze stroomprijzen en zonder salderingsregeling ruim 13 jaar.
Met een dynamisch contract kun je de batterij vaker benutten: in de winter, als hij bij gebrek aan zonnestroom maar weinig te doen heeft, kan hij misschien wel op goedkope momenten laden uit het net. Hoeveel dit oplevert, hangt weer af van de dagelijkse prijsverschillen in de dynamische tarieven.
Thuisaccu als noodstroom?
Een voordeel van een thuisbatterij kan erin zitten dat de batterij als noodvoorziening kan dienen bij stroomuitval. Echter, de meeste thuisaccu’s zijn hier niet voor geschikt: die zullen – net als je zonnepanelen – uitvallen als de stroom uitvalt. Bij sommige thuisbatterijen kun je het systeem uitbreiden zodat hij ook als backup kan werken, maar dit is niet standaard.
Een schatting…
Waarschijnlijk wordt op deze manier het zelfverbruik wat te hoog ingeschat. Dit komt onder andere omdat ik kwartierdata gebruik: er zijn misschien kortstondige pieken met vermogens hoger dan wat de batterij aankan (zeker bij batterijen die met lagere vermogens laden en ontladen), maar die verdwijnen als je over een heel kwartier kijkt. Ook kan een batterij misschien niet perfect alle schommelingen in je elektriciteitsverbruik volgen, als er een kleine vertraging in zit voordat hij reageert.
