Hoeveel zonnestroom kon ik vorig jaar direct in in huis verbruiken, en hoeveel werd teruggeleverd aan het net? Wat kun je doen om je zelfverbruik van zonnestroom verhogen?
Als je zonnepanelen stroom opwekken, wordt die stroom direct in huis gebruikt. Dit is het zogeheten zelfverbruik. Als er meer stroom wordt opgewekt dan dat er in huis verbruikt wordt, dan wordt het overschot aan het net geleverd.
Zolang de salderingsregeling er is, maakt het voor je stroomrekening niets uit hoeveel zonnestroom je zelf verbruikt. Als deze regeling verdwijnt (zoals nu gepland staat voor 2027) verandert dit, en levert een hoger zelfverbruik een lagere stroomrekening op.
Maar je zelfverbruik verhogen heeft ook nu al voordelen. Door meer van je zonnestroom zelf te gebruiken, help je het net te ontlasten. Daarnaast laat het Nationaal Energiedashboard zien dat uren met veel zonnestroom vaak ook de groenste momenten zijn om stroom te verbruiken.
Zelfverbruik berekenen
Als je wilt weten hoe hoog je zelfverbruik is, moet je zowel gegevens hebben over de opwek van je zonnepanelen als over je teruglevering aan het net. Je teruglevering aan het net vind je bijvoorbeeld op je jaarafrekening van je energieleverancier. De opwek van je panelen kun je bijvoorbeeld te weten komen via een app die bij de omvormer van je panelen hoort.
Stel dat je op je jaarafrekening ziet staan dat je 2000 kWh verbruikt hebt en 2100 kWh hebt teruggeleverd. In de app van je zonnepanelen kun je terugvinden dat jouw panelen in dezelfde periode 3000 kWh hebben opgewekt.
- Je zelfverbruik is dan 3000 – 2100 = 900 kWh. Je hebt dus 30% van de zonnestroom direct in huis verbruikt.
- Je jaarlijkse stroomverbruik is 2900 kWh (2000 kWh van het net plus 900 kWh zonnestroom).
Dit is geen gek percentage: volgens Milieucentraal is het zelfverbruik gemiddeld zo’n 30%. Wel hangt het van allerlei factoren af: als je bijvoorbeeld maar weinig zonnepanelen hebt, zal het percentage al gauw hoger uitvallen.
Hoe zat het vorig jaar met mijn zelfverbruik?
Ons zelfverbruik van zonnestroom in 2023
Ik krijg inzicht in ons zelfverbruik met behulp van een p1-meter. Dat is een apparaatje dat je in je slimme meter plugt. Ik gebruik de p1-meter van HomeWizard, die als voordeel heeft dat je in de bijbehorende app ook de meest gangbare omvormers kan koppelen, zodat je je zelfverbruik direct kan zien.
Onze panelen hebben vorig jaar wat meer opgewekt dan dat we aan stroom gebruikten. Van al deze zonnestroom konden wij 27% direct zelf verbruiken. Dat ligt dus rond het gemiddelde.
In 2023 gebruikten wij 27% van onze zonnestroom direct in huis
Dit percentage kun je echter ook andersom bekijken: bijna driekwart van de stroom die onze panelen opwekte, is aan het net geleverd.
Er zijn twee redenen waarom het percentage zelfverbruik zo laag uitvalt:
- Zonnepanelen wekken vooral midden op de dag stroom op, terwijl wij – net als de meeste huishoudens – juist ’s avonds en eerder op de ochtend veel stroom verbruiken.
- De opwek van zonnepanelen is ook scheef verdeeld over het jaar: op zonnige zomerdag wekken onze panelen al gauw meer dan 20 kWh op, veel meer dan de 5 tot 8 kWh die wij op een dag gebruiken.
Daarnaast wekten onze panelen vorig jaar zo’n 3500 kWh op. Dat is bijna 20% meer dan wat ze volgens de installateur op zouden wekken in een gemiddeld jaar, en komt doordat 2023 bovengemiddeld zonnig was. Hierdoor zal het zelfverbruikpercentage waarschijnlijk ook lager uitvallen dan wanneer het een gemiddeld zonnig jaar was geweest.
Zelfverbruik van zonnestroom per maand
De opwek van onze zonnepanelen per maand zag er vorig jaar zo uit:
Als ik de opwek per maand onderverdeel naar hoeveel zonnestroom we direct zelf hebben verbruikt en hoeveel we aan het net hebben geleverd, ziet dat er zo uit:
Omdat het ’s zomers veel langer licht is en de panelen dus veel langer stroom opwekken, is er automatisch meer overlap tussen het stroomverbruik en opwek. Mede daardoor is in de zomer meer zelfverbruik te zien dan in de donkere maanden.
Zonopwek scheef verdeeld over de winterdagen
In december hebben de zonnepanelen überhaupt maar 42 kWh opgewekt. Gezien ons maandelijkse stroomverbruik boven de 200 kWh zit, zou je denken dat die 42 kWh allemaal wel direct in huis verbruikt kon worden. Toch was dat niet het geval.
Dat komt omdat dat beetje opwek dat er was, erg scheef was verdeeld. In één decemberweek hebben de zonnepanelen bijvoorbeeld 9 kWh opgewekt. Die week was het zes dagen zwaarbewolkt, maar de zevende dag juist heel zonnig. Gedurende de zes bewolkte dagen is er in totaal maar 2 kWh opgewekt. Deze dagen was er geen teruglevering aan het net: dat beetje dat werd opgewekt, werd ook direct in huis verbruikt.
Maar op die ene zonnige dag werd 7 kWh opgewekt. Mede doordat wij die dag overdag niet thuis waren, kon lang niet alle opgewekte stroom verbruikt worden, en is er bijna 5 kWh teruggeleverd. Al met al bleef zelfs in december ons zelfverbruikpercentage hierdoor steken op 57%.
Tips om meer zonnestroom zelf te gebruiken
Gemiddeld gaat er dus in een huishouden met zonnepanelen van elke 10 kWh zonnestroom 7 kWh naar het net. Wat kun je doen om je zelfverbruik te verhogen?
Als je meer zonnestroom direct zelf wilt verbruiken, kun je apparaten zoals de wasmachine, droger en vaatwasser aan te zetten op zonnige momenten. Volgens Milieu Centraal kan dit een verhoging van 30% naar 35% opleveren.
Als je je was nog wel een paar dagen uit kan stellen, kun je het Energieweerbericht in de gaten houden om te kijken wanneer de beste wasdag is. Let er bij je wasmachine op dat hij start op een moment dat je panelen al veel opwekken: een wasmachine gebruikt het eerste uur van het wasprogramma het meeste stroom.
Als je een elektrische auto hebt die overdag bij huis staat, kun je deze op zonnestroom laden. Of mogelijk verwarm je je water elektrisch, zoals met een warmtepomp of elektrische boiler, en kun je met een tijdklok instellen dat deze overdag z’n voorraadvat verwarmt.
En heb je nog geen zonnepanelen geplaatst, maar ben je dat wel van plan? Overweeg panelen op het oosten en/of westen, dat kan gunstig uitpakken voor je zelfverbruik.
